CO TO JEST FUNDACJA RODZINNA I CZEMU SŁUŻY?

Fundacja rodzinna to nowe rozwiązanie prawne wzorowane na zagranicznych fundacjach prywatnych, trustach itp. wprowadzone do polskiego porządku prawnego na mocy ustawy z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej, która weszła w życie z dniem 22 maja 2023 r.

Fundacja rodzinna docelowo służy zapewnieniu sukcesji przedsiębiorców bez konieczności osobistego zaangażowania spadkobierców oraz przeciwdziałające rozdrobnieniu majątku. Może jednak służyć także innym celom, w tym określonym przez fundatora fundacji rodzinnej.
Co więcej, sam ustawodawca określa, że celem fundacji rodzinnej jest gromadzenie mienia i zarządzanie nim w interesie beneficjentów, więc fundacja rodzinna może stanowić także interesujący wehikuł inwestycyjny, co – przy korzystnych rozwiązaniach podatkowych – pozwala akumulować i reinwestować majątek bez zbędnych obciążeń.

Dzięki osobowości prawnej fundacja rodzinna stanowi odrębny od fundatora podmiot prawa, co pozwala na rozdzielić sprawy biznesowe i rodzinne, zabezpieczając przy tym majątek fundatora przed ewentualnym ryzykiem związanym z prowadzoną działalnością gospodarczą lub inwestycyjną.

Ponieważ fundacja rodzinna może zostać utworzona na czas oznaczony albo nieoznaczony, bądź też w określonych wypadkach nawet zostać rozwiązana, jej utworzenie nie oznacza, że fundator nie może się z fundacji rodzinnej wycofać. Może to także zostać wykorzystane do osiągnięcia konkretnych celów inwestycyjnych. Nie ma także formalnych przeszkód, aby dana osoba była fundatorem więcej niż jednej fundacji rodzinnej.

Fundacja rodzinna to także sposób na uregulowanie dziedziczenia majątku po fundatorze, bo pozwala na wyłączenie określonych składników majątku ze spadkobrania, a ponadto – dzięki nowelizacji przepisów o zachowku – pozwala wyczerpać zachowek w całości jeszcze za życia fundatora poprzez spełnianie świadczeń na rzecz beneficjentów, którzy byliby uprawnieni do zachowku.

Fundacja rodzinna może prowadzić działalność gospodarczą wyłącznie w zakresie:
1) zbywania mienia, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia;
2) najmu, dzierżawy lub udostępniania mienia do korzystania na innej podstawie;
3) przystępowania do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, mających swoją siedzibę w kraju albo za granicą, a także uczestnictwa w tych spółkach, funduszach, spółdzielniach oraz podmiotach;
4) nabywania i zbywania papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze;
5) udzielania pożyczek:
a) spółkom kapitałowym, w których fundacja rodzinna posiada udziały albo akcje,
b) spółkom osobowym, w których fundacja rodzinna uczestniczy jako wspólnik,
c) beneficjentom;
6) obrotu zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji rodzinnej;
7) produkcji przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych, z wyjątkiem przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych uzyskanych w ramach prowadzonych działów specjalnych produkcji rolnej oraz produktów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, o ile ilość produktów roślinnych lub zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu, użytych do produkcji danego produktu stanowi co najmniej 50% tego produktu;
8) gospodarki leśnej.

Fundacja spełnia świadczenia na rzecz beneficjentów nie tylko w formie pieniężnej (obowiązkowo przelewem na rachunek bankowy), ale może także realizować świadczenia w naturze – np. udostępniając mienie takie jak nieruchomości czy samochody do korzystania przez beneficjentów. Otrzymywanie świadczeń przez beneficjentów może być uzależnione np. od ukończenia szkoły wyższej lub innych przesłanek.

Jak widać – wbrew temu co się może wydawać, fundacja rodzinna jest dobrym rozwiązaniem nie tylko dla przedsiębiorców, ale także np. dla inwestorów na rynkach kapitałowych, rolników czy rentierów.